Tütün, her yıl sekiz milyon insanı öldürüyor. Dünya genelinde 1,3 milyar sigara kullanıcısının yüzde 80’inden fazlası düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşıyor.

Dünya Sağlık Örgütü‘nün (DSÖ) “Dünya Tütüne Hayır Günü” kapsamında açıkladığı verilere göre Türkiye, dünyada en çok sigara kullanan ülke. 

Çevreye saldığı yedi binin üzerinde zararlı kimyasal bulunduran tütün ürünleri, ayrıca dünyada en çok çöpe atılan madde. DSÖ‘nün tütün ürünü kullanımının çevre ve insan sağlığına zararlarını ele aldığı açıklamasına göre tütün endüstrisinin çevre üzerindeki zararlı etkisinin çok büyük ve her yıl yetiştirmek için yaklaşık 3,5 milyon hektar alan yok ediliyor.

En çok çöpe atılan madde: İzmarit

Açıklamada tütün kullanımının her yıl 600 milyon ağaç, 200 bin hektar arazi, 22 milyar ton su ve 84 milyon ton oksijene mal olduğu belirtilerek, “Çevreye saldığı yedi binin üzerinde zararlı kimyasal bulunduran tütün ürünleri, dünyada en çok çöpe atılan madde” ifadesi yer aldı.

Dünya genelinde 1,3 milyar sigara kullanıcısının yüzde 80’inden fazlası düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşarken her yıl yetiştirmek için yaklaşık 3,5 milyon hektar alan yok ediliyor.

Ayrıca açıklamada çevreyi tahrip eden tütünün ekim, üretim, dağıtım, tüketim ve tüketim sonrası atıklar nedeniyle insan sağlığına daha da fazla zarar verdiğine değinildi. 

DSÖ, her yıl 4,5 trilyon sigara izmaritinin okyanus, nehir, kaldırım, park ve sahillere atıldığı bilgisini paylaştı.

Ek olarak tütün yetiştirilen sulak arazilerin gıda tarımı için elverişli olduğu kaydedildi.

Sigara izmaritlerinin içindeki filtrenin de çevreye zararlı çok sayıda mikroplastik içerdiği ve dünyadaki plastik kirliliğine en fazla sebep olan ikinci madde olduğu vurgulanan açıklamada, küresel çevre sağlığının korunması için tütün firmalarına sigara filtrelerini yasaklama çağrısı yapıldı.

Türk Toraks Derneği: Tütün dünyayı zehirliyor

Türk Toraks Derneğince de dün Dünya Tütünsüzlük Günü hakkında bir basın açıklaması yapılarak “Tütün yetiştirmek, üretmek ve kullanmak; oluşturdukları kimyasallarla, zehirli atıklarla, mikroplastiklerle, sigara izmaritleriyle, sigara atıklarıyla suyumuzu, toprağımızı, sahillerimizi, şehirlerimizi kısacası dünyamızı zehirlemektedir” denildi.

Sigara izmaritleri ve diğer tütün ürünü atıklarının (TÜA)  dünya çapında kentlerde ve plajlarda en yaygın olarak toplanan çöp maddeleri olduğunun belirtildiği açıklamada şunlar aktarıldı:

‘Her yıl içilen sigaraların üçte ikisi çevreye atılıyor’

“TÜA, tütün ürünlerinde bulunan tüm toksinleri, nikotinleri ve kanserojenleri, ayrıca plastik filtreyi içermektedir. Toksisite çalışmaları, sigara izmaritlerinden sızan bileşiklerin tuzlu ve tatlı suda yaşayan mikroorganizmalar ve balıklar için toksik olduğunu göstermektedir. Her yıl içilen tüm sigaraların ne yazık ki üçte ikisinin çevreye atıldığı görüldüğünden, bu atık ürünlerin potansiyel toksisitesinin bilinmesi ve bu durumun önlenmesi kritik öneme sahiptir.”

Dünya  çapında tüketilen yıllık altı trilyon sigaranın, tahmini 4,5 trilyonunun her yıl izmarit olarak çevreye bırakıldığı belirtilirken açıklamada şunlara dikkat çekildi:

“2011’de Amerika Bileşik Devletleri’nde sigara tüketiminden kaynaklanan atığın yaklaşık 49,8 milyon kilogram ağırlığında olduğu ve bunun kalan tütünün, atılan paketlerin, çakmakların, kibritlerin, puro, e-sigara ve dumansız tütün gibi diğer tütün ürünlerinin ağırlığını içermediği bildirilmiştir.”

Her yıl tütün yetiştirmek için 600 milyon ağaç kesildiği belirtildi. Öte yandan tütün endüstrisinin yıllık 84 megaton karbondioksit eşdeğeri sera gazı katkısı ile iklim krizini körüklediği, kaynakları israf ettiği ve ekosistemlere zarar verdiği bildirildi ve şunlar aktarıldı:

‘Pasif içicilik yılda 1,2 milyon kişinin ölümüne yol açıyor’

“Tütün, sigara içmeyen ancak pasif içici olanlarda da birçok hastalığa ve ölüme neden olmaktadır. İkinci el duman maruziyeti (pasif içicilik) yılda 1,2 milyon insanın ölümüne yol açmaktadır. Tüm çocukların yaklaşık yarısı tütün dumanıyla kirlenmiş hava solumakta ve her yıl 65 bin çocuk pasif içiciliğe bağlı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Hamileyken sigara içmek, bebekler için yaşam boyu çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilmektedir. Sadece sigara değil, ısıtılmış tütün ürünleri ve elektronik sigaralar da tütün içerir ve kullanıcılarını kanser yapıcı ve sağlığa zararlı toksik gazlara maruz bırakır.

Tütüne bağlı ölümlerin çoğu, tütün endüstrisinin yoğun reklam ve pazarlama taktiklerinin hedefi olan düşük ve orta gelirli ülkelerde meydana gelmektedir. Tütün kullanımı, dünyamızın zaten kıt olan kaynaklarını tüketmekte ve kırılgan ekosistemler üzerinde olumsuz etki göstermektedir. Tütün üretiminin çoğu gelişmekte olan ülkelerde olduğundan, bu ülkelerin ekosistemleri daha fazla tehlike altındadır. 

‘Yük fakirlere, kâr zenginlere düşüyor’

Ne yazık ki çevresel yük, bununla en az başa çıkabilen ülkelere düşmekteyken; ekonomik kârlar ise yüksek gelirli ülkelerde bulunan ulus ötesi tütün şirketlerine kalmaktadır.

Hava kirliliğinin yanı sıra, tütün kullanımı düşük ve orta gelirli ülkelerde çok büyük halk sağlığı yüküne neden olan bir diğer önemli risk faktörüdür. Hem hava kirliliğinin, hem de sigara içmenin bireysel etkileri geniş çapta çalışılmış olmasına rağmen, bunların ortak etkilerine ilişkin literatür azdır. 

‘Çevre savunusunda tütün kontrolü önemi’

Tütün kontrolü savunuculuğu ile birleştirilmiş çevre savunuculuğu, sigara izmaritleri ve diğer tütün ürünü atıkları sorunlarına etkili bir yaklaşım olabilir. Nasıl ikinci el dumana maruz kalmanın çevresel sağlık tehlikesini önlemeye yönelik kamuoyu harekete geçirilerek sayısız düzenlemeler yapıldıysa, TÜA’ nın çevresel yükünü önlemeye yönelik etkili politikaların uygulanması amacıyla çevre gruplarıyla birlikte benzer bir savunuculuk da gerekli olacaktır.

Tütün kontrol savunucuları, çevre sağlığı savunucularıyla birlikte sağlıklı bir dünya için tütün ve tütün ürünlerine karşı mücadele etmelidirler.”