Aile hekimleri, sağlık çalışanları ve ebeler, Aile Hekimliği Sözleşme ve Ödeme Yönetmeliği'ne yönelik tepki olarak 6-10 Ocak 2025 tarihleri arasında yeniden iş bırakma kararı aldı.

Türkiye'de sağlık hizmetlerinin önemli bir ayağını oluşturan aile sağlığı hekimliği sistemi (ASM) son yıllarda yaşanan düzenlemelerle birlikte önemli tartışmalara sahne oldu. Tüm itirazlara rağmen 1 Kasım'da yürürlüğe giren Aile Hekimleri Sözleşme ve Yönetmeliği de sorunları arttırdığı görülüyor.

Türkiye'de sağlık hizmetlerinin yüzde 40'ı ASM'lerde karşılanıyor. Ancak doktorların yalnızca yüzde 15'i buralarda görev yapıyor. Yani buradaki doktorların yükü fazla.

Sağlık meslek örgütleri, aile hekimliği sisteminde yetersiz finansman, yüksek hasta yükü, performans sistemi ve bürokratik işlerle de uğraşma zorunluluğu senelerdir protesto ediyordu.

Yeni yönetmelik geldi yük arttı, gelirler düştü

Yeni yönetmelikle ASM'de çalışanların gelirlerinde yüzde 30'luk bir kayıp meydana geldi. Ayrıca hekimlerin belirli hedeflere ulaşması durumunda teşvik ödemeleri yapılması öngörüldü. Yani eleştirilen performans sistemi daha da güçlendirildi. Ayrıca bu teşvikleri alabilmek için koyulan şartları gerçekleştirebilmenin çok zor olduğu da belirtiliyor. Çünkü yönetmeliğe göre hekimlerin teşvik alabilmesi için, kendilerine kayıtlı kişilerin yılda en az iki kere ASM'ye gelmesi gerekiyor. Sadece bu da değil. Eğer ASM'ye kayıtlı hasta yılda yediden fazla kere başka bir sağlık kurumuna gittiyse aile hekimi yine teşvikten faydalanamıyor.

Diğer yandan yönetmelikle birlikte aile hekimlerine bir nevi ilaç yazma kısıtlaması da getirildi. Çünkü hekimlerin antibiyotik, ağrı kesici ve mide koruyucu ilaç yazmasına kota geldi. Eğer hekim bu ilaçları bulunduğu il ortalamasının üzerinde bir miktarda yazarsa da teşvik alamıyor. Bu durum hastaların tedavi süreçlerini de olumsuz etkileyebilir. Ayrıca hastalar ile hekimleri de karşı karşıya getirebilir.

Yeni yönetmelikle birlikte hekimlerin üstlenmesi gereken bürokratik işler de arttı. Bu da daha fazla iş yükü demek.

Daha önce de iş bırakılmıştı

İşte bu yüzden aile hekimleri, yönetmeliği protesto etmek için 5-7 Kasım ve 2-6 Aralık tarihlerinde de iş bırakma eylemi gerçekleştirmişti.

Aile Hekimliği Sözleşme ve Ödeme Yönetmeliği’nin iptali talebiyle düzenlenen üçüncü iş bırakma eylemi 6 Ocak Pazartesi günü başladı. 10 Ocak Cuma günü mesai bitiminde sona erecek. Ayrıca ikinci ve üçüncü basamak sağlık çalışanları da 8 Ocak Çarşamba günü bir günlük iş bırakma eylemine katılacak.

Talepler ne?

Türk Tabipler Birliği (TTB) hekimlerin beş talebini şöyle özetledi:

• Kamusal bir hizmet olan birinci basamak sağlık hizmetlerinin fiziki ve tıbbı donanımı ve aile sağlığı merkezleri kamu tarafından sağlanmalıdır.
• Halkımıza nitelikli bir sağlık hizmeti sunabilmemiz için yeterli zaman ve olanak sağlanmalıdır. Koruyucu sağlık hizmetlerinin öncelendiği ve ekip anlayışını gözeten bir sistem inşa edilinceye kadar ASM sayısı hekim başına 2.000 nüfusu aşmayacak şekilde artırılmalıdır.
• Aile hekimliğinde güvencesiz ve kadrosuz istihdamı kabul etmiyoruz. ASM’lerde nüfus yapısına göre yeterli hemşire, ebe, teknisyen görevlendirilmeli, aşılama ve diğer koruyucu hekimlik uygulamaları desteklenmeli, geliştirilmelidir. Ebe ve hemşirelerin maaş ve teşvik ödeme kriterleri; aile hekiminin çalışma kriterleri ile değil, kendi mesleki sorumluluklarına göre düzenlenmelidir. ASM çalışanlarının kanun değişikliği gerektiren teşvik ücreti katsayısı en az iki katı ve tavan ücreti en az üç katı oranında artırılmalıdır.
• ASM’lerde çalışan hekim, ebe, hemşire ve sağlık emekçilerine emekliliğe yansıyacak, tek kalemden oluşan, insanca yaşamaya yetecek düzeyde, izin kullandıklarında, hastalandıklarında, çocuğu olduğunda veya ailesinden biri öldüğünde kesilmeyecek maaş ödenmelidir.
• Sağlıkta şiddeti artıracak düzenlemeler değil, şiddetin önlenmesini sağlayacak etkin ve caydırıcı tedbirler alınmalı; etkili şiddet yasası çıkarılmalı ve sağlık çalışanlarının can güvenliği sağlanmalıdır.