�nternetten
 
Sovyetler Birli�i’nde 1989’da otoritenin gev�emesiyle birlikte b�lgesel �at��malar ba�lam��t�. 1990 y�l�n�n A�ustos ve Eyl�l aylar�nda Ermeniler sald�r�lar�n� do�rudan Azerilere y�neltmeye ba�lam��lar, otob�s bask�nlar�, yol kesme gibi ter�r eylemlerine kalk��m��lard�r. 1990 y�l� ba�lar�nda yakla��k 186 bin Azeri, Ermenistan'dan Azerbaycan'a gitmeye zorlanm��t�r. Ekim 1991'de ilk Azeri k�y� Ermenilerce ele ge�irilmi�tir.

Hocal� Katliam�, Rus askerlerinin deste�iyle 25-26 �ubat 1992'de Hocal�'ya ula�an Ermeni kuvvetlerince ger�ekle�tirilmi�tir. Rusya olaylarla ilgisinin olmad���n� iddia etse de, Rus ordusuna ait 366. Alay�n 1991'in sonbahar�ndan beri Ermenilerin saf�nda sava�t���, alaydan ka�an d�rt askerce do�rulanm��t�r.

10 bin n�fuslu Hocal�'da olaylar s�ras�nda yakla��k 3.000 Azeri bulunmaktayd�. Sald�r�da �lenler hakk�nda verilen resmi rakam 613 ki�i olmakla birlikte, katledilen toplam Azeri say�s�n�n 1.300 ki�i oldu�u s�ylenmektedir. Sald�r�lar s�ras�nda Hocal�'da ya�ayan Ah�ska T�rkleri de evlerinde yak�larak �ld�r�lm��t�r. Kad�n, �ocuk ve ya�l�lar da dahil olmak �zere siviller katledilmi�tir. Katliam�n ilk gecesinde sekiz aile b�t�n fertleriyle �ld�r�lm��, 700'den fazla �ocuk anne ya da babas�n� kaybetmi�tir. Yaral�lar ise 1.000'in �zerindedir. Katliama tan�k olan bir gazeteci, ya�ananlar� �u �ekilde aktarmaktad�r:

"Da�l�k Karaba�'�n Hocal� kentinin d�����n� bir g�n boyunca ya�ad�m. G�r�nt�lerle belgeledim ve video �ekimleriyle bir g�nde 1.300 Azerbaycan T�rk'�n�n Ermeni �etecilerce �ld�r�l���n� b�t�n d�nyaya duyurdum. Hocal� katliam� anlat�lamaz bir vah�etti. Azerbaycan y�netimi ve Cumhurba�kan� Ayaz M�tellibov, olay� d�rt g�n boyunca kamuoyundan gizlemeye �al��t�lar. B�t�n Azerbaycan �ok olmu�tu. Ermeni b��aklar�ndan, kur�unlar�ndan kurtulmay� ba�aranlar; kad�nlar, �ocuklar, ihtiyarlar karl� da�larda tipi alt�nda Agdam'a gelmeyi ba�ard�klar�nda �o�unun ayaklar� donmu�tu. Baz�lar�n�n ayaklar� ise kangrenden dolay� kesilmi�ti. Ermeniler vah�etin her t�rl�s�n� sanki ibret olsun, �rnek olsun diye yapm��lard� Hocal� ile Agdam aras�ndaki 12 kilometrelik orman boyunca cesetler dizilmi�ti."

Geli�melere seyirci kalan BM ve Bat�l� devletler, Ermenilerin yapt�klar� katliamlara ve i�gal hareketlerine ciddi bir tepki g�stermemi�lerdir. Ermenilerin May�s 1992'de Nah��van'a sald�rmalar�ndan sonra T�rkiye 1921 Kars Anla�mas� �er�evesinde b�lgeyi korumak i�in asker� m�dahalede bulunabilece�ini a��klam��t�r. BM, ancak Ermenilerin n�fusu 60 binden fazla olan Kelbecer'e sald�rmas�yla harekete ge�ti. BMGK, 822 say�l� karar� ile Ermeni kuvvetlerinin i�gal alt�ndaki topraklardan �ekilmesini istedi, ancak bu sonu� vermedi. Karar�n ard�ndan AG�T b�nyesinde arabuluculuk �al��malar� ba�lat�ld�.

1994 y�l�nda iki taraf aras�nda ate�kes ilan edilmi�tir. Olaylardan �nce Da�l�k Karaba�'da ya�amakta olan 1 milyondan fazla Azeri bug�n g��men olarak Azerbaycan s�n�rlar� dahilinde ya�amaktad�rlar. Azerbaycan n�fusunun %10'undan fazlas� �lke i�inde yerinden edilmi� s���nmac�lardan olu�maktad�r ki bu, ki�i ba��na d�nyada yerinden edilmi� en b�y�k n�fus hareketlerinden biri anlam�na gelmektedir. Bu insanlar h�l� Ermenilerce i�gal edilen topraklarda bulunan evlerine geri d�nmeyi beklemektedirler. Azerbaycan Cumhuriyeti'nde ya�ad��� yeri terk etmek zorunda kalan veya ba�ka �lkelerden Azerbaycan'a gelen Azerbaycan vatanda�lar�, Azerbaycan h�k�meti taraf�ndan "g��k�n" olarak adland�r�lmaktad�r. Sorunlar�na h�l� kal�c� ��z�mler bulunamayan g��k�nler; mesken, i�, yiyecek, sa�l�k, e�itim ve can g�venli�i gibi bir�ok sorunla kar�� kar��yad�rlar. Bu ki�iler Bak� ve �evresinde, zor ko�ullar alt�nda �ad�rlarda, barakalarda, okul ve yurtlarda, pansiyonlarda, d�kkanlarda, y�k vagonlar�nda, hatta yol kenarlar�nda ya�am m�cadelesi vermektedirler.

YORUMLAR