(Ge�en haftadan devam)
Baz� �nl�lerin tahmin edilen IQ’lar�; Leonardo da Vinci 220 ve Johann Wolfgang von Goethe 210 ile �l��lemeyen zekiler, Voltaire 190, Sir Isaac Newton 190, Galileo Galilei 185, Baruch Spinoza 175, Plato 170, Johann Sebastian Bach 165 puanlarla s�per dahiler, Albert Einstein 160, Stephen W. Hawking 160, Bill Gates 160, Sharon Stone 154’le dahiler, Richard Nixon 143, Madonna 140 puanla zekiler aras�nda yer al�r.
“IQ say�salc� ve geli�tirilmesi zor”
Genel yetenekleri �l�en bir zek� testindeki IQ puan�, istatistiksel olarak elde edilmi� bir say�. IQ puan�, akademik (yani, e�itimle edinilen) beceri ve bilgilerin elde edilmesi i�in kullan�labilen g�reli ve kar��la�t�rmal� yetenekleri belirtiyor. Di�er taraftan IQ testi insani yetenekler -m�zik, sanat, co�kusal dengelilik, bedensel koordinasyon, ya da ruhsal (tinsel) d�zey - gibi pek �ok t�r�n� �l�emiyor. Y�ksek bir IQ puan�, bir kimsenin mutlu olaca��n�n, esenlikle ya�ayaca��n�n ya da tinsel (ruhsal) y�celmeye erece�inin garantisi de�il. Ayn� �ekilde, d���k bir IQ puan� da o kimsenin parasal, ruhsal ya da ahlaki a��lardan ba�ar�s�z olaca�� anlam�na gelmiyor.
“IQ’nun alternatifi EQ s�zelci”
Zihni faaliyetlerden di�eri EQ. Emotional quotient denilen duygusal zek�, IQ’ya alternatif 21. y�zy�lda ortaya at�ld�. ASHA verilerine g�re, Bir �ok bilim insan�n�n kabul etti�i gibi topluma uyum sa�lam�� ba�ar�l� bir ki�i olabilmenin ko�ulu art�k ki�inin hem entelekt�el zek�ya (IQ) hem de duygusal zek�ya (EQ) sahip olmas�ndan ge�iyor. “EQ nedir ve neden �nemlidir?” sorusuna “EQ; hem ki�isel ili�kilerde hem de i� ili�kilerinde, ki�inin kendi duygular�n� ve di�er insanlar�n hissettiklerini alg�layabilme, tan�mlayabilme, duygular�n� kullanarak kendini motive edebilme ve y�nlendirebilme kapasitesine sahip olmas� �eklinde tan�mlan�yor” �eklinde cevap veriliyor. IQ, kavramaya ili�kin kapasiteyi �l�erken, EQ akademik zek�n�n destekleyicisi olan yetene�i tarif ediyor.
“�evre ile iyi diyalog EQ’nun eseri”
EQ’su y�ksek olanlar s�zel konularda daha ba�ar�l� oluyorlar ve beynin sa� lobunu kullan�yorlar. Ki�ilerin �evre ile ileti�imini sa�lamas� EQ’nun genel �zelliklerinden biri olarak g�r�l�yor. EQ’yu IQ’ya g�re daha fazla g��lendirme imkan� bulunuyor. �nsan g�n ge�tik�e �evre ile daha iyi diyaloglar kurulabiliyorsa EQ’sunu geli�tirmiyor oluyor.
SQ ise ki�ilerin ruhsal zek�s� olarak tan�mlan�yor. Ki�iler bunu kendi i�lerindeki ruhsal denge, ruhsal zek� olarak da ifade ediyor. SQ; IQ ve EQ de�erlerinin toplam� olarak da de�erlendiriliyor. ��nk� ruhsal dengeyi sa�lamak i�in IQ ve EQ’nun d�zenli olmas� gerekiyor. Yine ayn� �ekilde e�itli�in di�er taraf� yani SQ artt��� takdirde IQ ve EQ d�zeyinde de artma meydana geliyor. EQ’ya g�re SQ’yu geli�tirme imkan� daha fazla. S�zel zek� sorular� ��zme, devaml� kitap ve gazete okuma SQ’yu geli�tiren en �nemli vas�talar. S�z konusu egzersizler hayal g�c�n� ve say�sal zek�y� kullanarak �nce EQ, sonra SQ’nun g��lenmesini sa�l�yor.
“Ba�ar�n�n s�rr� SQ’da”
Zek� �e�itlerini kar��la�t�rmak gerekirse zeki ama ba�ar�s�z insan g�rmek �ok zor de�il. Bunun sebebi EQ. ��nk� b�yle insanlar �evresi ile iyi bir ileti�im kuramad���ndan dolay� ders �al��mas� gerekti�i konularda ba�ar�s�z kal�yor. �evrede zeki olmayan fakat ba�ar�l� ki�ilerin temel kayna�� da buna dayan�yor. �evre ile ili�kileri iyi olan ve EQ’su y�ksek olan ki�ilerin bazen ba�ar�l� olamad�klar� da bir vak�a. Bunun sebebi SQ. Yani ruhsal dengesini sa�layamad���ndan �evre ili�kiler s�n�rl� kal�yor. K�saca eskilerin tercihi IQ’dan yenilerin ise EQ’dan yana. Ba�ka bir ifadeyle ailelerin tercihi IQ, e�itim ve i� d�nyas�n�n tercihi ise EQ ve SQ’dan yana oldu�u g�zleniyor.
“Zek� nas�l g��lendiriliyor?”
Sevgi ve g�venin beyni geli�tiren en �nemli etkenlerden oldu�u bildiriliyor. Beynin temel ihtiyac� olan psikolojik beslenme ancak dengeli ailelerde ger�ekle�iyor. Sevgi ve g�ven en az yeme – i�me kadar �nemli bir istek. Yap�lan deneylerde anne yavrusunu �p�p koklad�k�a beyin mekanizmas� aktifle�iyor, geli�iyor. Beyin e�itimi k���k ya�tan itibaren ba�lam�� oluyor. B�yle insanlar b�y�d�klerinde gerekli ilgiyi bulamazlarsa duygusal zek�lar�yla mutlulu�un yolunu bulabiliyorlar. K���kl���nde sevilen �ocuklar zeki oluyor.
Beyni g��lendiren ikinci husus fiziksel beslenme. �zellikle T�rkiye bal�k ya�� t�ketiminde �lke olarak �ok gerilerde. Oysa ki bal�k ya�� beynin ana g�dalar�ndan biri. ��nk� beynin �zellikle istedi�i �inko ve demir ihtiva ediyor.
Beyin s�rekli aktif oldu�undan bu hareketlili�i egzersizlerle desteklemek gerekiyor. IQ’yu say�sal i�levlerle, EQ ve SQ’yu kitap, gazete okuma, sinema, tiyatro, spor, Mindball, satran� gibi zihin m�sabakas�na y�nelik alet ve sosyal aktivitelerle zinde tutmak beyni g��lendiriyor. IQ ne kadar y�ksek olursa olsun zek� sosyalle�mezse hi�bir i�e yaram�yor.