Mohandas Karamcand Gandi (1869-1948) kuzey do�u Hind’in Umman denizi k�y�s�ndaki bir �ehrinde d�nyaya gelir. Zengin ve m�nevver bir ailenin �ocu�u…

Hindistan’da, sonra da �ngiltere’de hukuk tahsili yapar. Gandi, 1893’le 1914 aras�nda G�ney Afrika’da avukat olarak �al���r. Buraya g�� etmi� bulunan 150.000 Hintli, feci muamelelere u�ramaktad�r. Gandi de otellere kabul edilmez, tartaklan�r, tekmelenir… Ve kendine h�kim olmay� ��renir. �� mukavelesi bittikten sonra avukatl�ktan vazge�er, fakirlerin ya�ay�� tarz�n� benimser.

1904’te Tolstoy’dan ilham alarak Durban (Bug�n Afrika’n�n en i�lek liman�) yak�nlar�nda bir ziraat kolonisi kurar, Hintlileri toplar, onlara toprak da��t�r. �ehirlerden �ekilen k�yl�ler, bu zira� kolonilerde h�k�mete kafa tutarlar, memleketin s�nai hayat� felce u�rar. Din� bir grevdir bu, hi�bir zor k�r etmez. Kavga 20 y�l s�rer. B�t�n Asyal�lar ”meden� direni�” (satya-graha) bayra�� etraf�nda birle�irler. Gandi’nin sebat� sayesinde, kuvvet, kahramanca yumu�akl�k kar��s�nda diz ��ker.

Gandi muzaffer bir lider olarak �lkesine d�ner. Asr�n ba�lar�ndan beri orada da ba��ms�zl�k hareketleri ba�lam��t�r. Mahatma hen�z Hind’i tan�mamaktad�r. Ger�i, G�ney Afrika’da b�y�k bir tecr�beden ge�mi�, Hint ruhunu tan�m��, “ahimsa” (�iddet yok) silah�n�n zaferine �ahit olmu�. Ama ne de olsa memleketinden �ok uzun y�llar uzakta kalm��t�r. �mparatorluk aleyhinde herhangi bir ayaklanma akl�ndan bile ge�memektedir.

1914’te sava� patlak verdi�i zaman, Hindistan �ngiltere’nin tuza��na d��m��, hakl� bir sava� sand��� bu bo�azla�maya bir milyona yak�n evlad�n� yollamakta teredd�t etmemi�tir. S�zde �ngiltere, sava� sonunda Hindistan’a ba��ms�zl���n� verecektir. Tehlike ge�ince vaat unutulur, sava� �ncesi h�rriyetler dahi k�s�l�r. Ayaklanma ba�lar, Gandi bu hareketi �rg�tler ve Hint milleti ile ilk temasta anla��r.

Ama Gandi, “tercih etmek zorunda kalsam, h�rriyeti hakikate feda ederim,” diyen adam. �nanc�, vatan�ndan daha azizdir, inanc�n�n co�raf� s�n�rlar� yok. Bunun i�indir ki “Mahatma’n�n m�cadelesi hepimizin kavgas�d�r” diyor Roman Rolland.

Mahatma miza� itibariyle din adam�, hadiselerin zoru ile politikac�. Ama gelenekleri vicdan�n�n ve akl�n�n daimi kontrol�nden ge�iren bir dindar. �man onun i�in bir put de�il. Kuran da, �ncil de, Avesta da, Vedalar kadar tanr�sal.

Gandi, Tolstoy ve �ncil’in hayran�d�r. Ruskin’le Eflatun’u terc�me etmi�tir. Yaz�lar�nda Thoreau’ya dayan�r. Bir kelimeyle Avrupa ve Amerikan d���ncesine a�inad�r.

Gandi, insan okyanusunun orkestra �efi. “En g�� i�, halk tezahurat�n� zapt� rapt alt�na almak”. Gandi’ye g�re, Bhagavad-Gita sava�� emretmez, vazife u�runda hayat�n� tehlikeye atmay� emreder. “Yaratma g�c�ne sahip olmayan, y�kma hakk�na da sahip de�ildir”.

Fenal�k yapan� bile sevecek ama fenal��� ho� g�rmeyeceksin. “general Dyer hasta ise ona bakar�m ama o�lum hayas�z bir �m�r s�r�yorsa yard�m edemem ona, bu y�zden �lse bile yard�m edemem. K�t�y� zorlamaya hakk�m�z yok ama su�una i�tirak etmemek, ne pahas�na olursa olsun ona kafa tutmak hakk�m�zd�r. D��man pi�manl�k g�sterince ona kuca��m�z� a�mal�y�z”.

“mukavemetin pasifi olmaz, do�rudan do�ruya harekete ge�eceksin. �sa ile Buda’n�n ger�ekle�tirdi�i en b�y�k sentez, tatl�l�kla kuvveti birle�tirmeleri. Buda, d��man kampla m�cadele etmi�, k�stah bir rahibeye diz ��kt�rm��. �sa, bezirg�nlar� mabetten kovmu�. �kisi de hem yumu�ak, hem kuvvetli”.

Gandi �iddet taraftarlar�n� ho� g�rmez, onlar�n hata etti�ine k�nidir. �iddet, sadece �iddet oldu�u i�in de�il, hedefe g�t�rmedi�i i�in de terk edilmelidir.

Hint, zulm�n s�ng�s�n� kan�n�n alevinde eriten millet, Gandi, ona benli�indeki azameti ke�fettiren yol g�sterici. �lyada, �ehname, Mahabharata… Gandi’nin yaratt��� dasitan yan�nda ne kadar zavall�!

�simlerin g�kten indi�ini s�ylerler, Mahatma da bir milletin g�klere kadar y�ce g�nl�nden f��k�rd�, Mahatma yani b�y�k ruh, a�k yoluyla,marifet yoluyla Tanr�’ya eri�en.

Tagor g�zel s�yl�yor: “Nihayet Gandi g�r�nd�, binlerce bedbaht�n kul�besi �n�nde durdu, onlar gibi giyinmi�ti, onlar�n dilini konu�uyordu. S�ylediklerini kitaplardan ��renmemi�ti, hakikat dile geliyordu dudaklar�nda. Gandi’ye bunun i�in “Mahatma” dediler, Mahatma, Gandi’nin ger�ek ad�, Hind’in b�t�n insanlar� o b�y�k ruhun birer par�as�… Ger�ek a�k Hintli’nin kap�s�n� �alar �almaz, o kap� ard�na kadar a��ld�”.

Bu son m�cahidin silah� feragat. Hayat �l�mden do�ar, diyor, tohum �atlayacak ki ba�ak f��k�rs�n. H�rriyet bir ba��� de�il, bir m�k�fat, fedak�rl���n m�k�fat�. Zafer ac�ya katlanan�nd�r, zora ba�vuran�n de�il, �iddet u�uruma a��lan bir yol, sab�r hakikate.

(Bir D�nyan�n E�i�inde, �leti�im Yay�nlar�, 1998, Sayfa 264-267) 

 

 

Ar�iv

Tarih: 12.04.2009 Okunma: 800

YORUMLAR