Resim 1- Sığ kıyı sularda aşırı azot yükünün sonuçları (İngilizce' den çeviri) ²

Yukarıdaki paragrafta ve resimde de anlatıldığı gibi dengesiz ve hatalı azot kullanımı doğayı tahrip etmekte, yaşam alanlarını yok etmektedir. Haberlerde gördüğümüz toplu balık ölümü olaylarının genelde sebebi hatalı azot kullanımıdır.

Azot en çok tarımsal amaçlı kullanıldığı için (üre, amonyum sülfat vb. gübreler hep azotlu gübrelerdir) bu felaketin en önemli sebebi maalesef tarımcılardır.

2- İçme Sularının Kirlenmesi

Tarımda hatalı şekilde kullanılan kimyasallar (ben, en azından gübrelerin yeraltı sularına karışmasını önleme konusunda, bugüne kadar hiç hatasız kullanım görmedim) içme suyu kaynaklarını da kirletmektedir. Bu durumdan başta insanlar olmak üzere doğadaki tüm canlılar olumsuz etkilenmektedir. Ayrıca çiftlik hayvanlarının tükettikleri kirli sular ile et, süt, yumurta gibi hayvansal ürünlere sağlığa çok zararlı ağır metaller geçebilmektedir.

BM verilerine göre günümüzde 40 ülkede iki milyardan fazla insan su kıtlığı sorunu ile karşı karşıya bulunmakta, 1.1 milyar insan yeterli içme suyuna ulaşamamakta, 2.4 milyar insan atık su hizmetinden faydalanamamaktadır. Bu durumun sonucu olarak, hastalıklar artmakta, gıda güvenliği tehlikeye girmekte ve ülke ve bölgelerarası paylaşım sorunları ortaya çıkmaktadır. Konu ile ilgili çalışmalarda, iyimser tahminle 2050 yılında her dört kişiden birisinin yeterli içme suyuna ulaşamayacağıı öngörülmektedir. ³

Yani bu konu aslında savaşlara ve toplu insan ve hayvan ölümlerine yol açacak, belki dünyanın en önemli meselelerinden biridir.

Ancak sayın okurlar biliyor musunuz, 5 yıldır uğraşmama rağmen daha bir tane gübre üreticisinden bile, gübre içerisindeki ağır metalleri gösteren beyan belgesini alamadım, aldırtamadım. Diyelim bu gübre % 28 saf azot evet ancak geri kalan % 72 nedir? Ne kadar kükürt vardır? Özellikle fosforlu gübrelerde hangi ağır metallerden ne kadar var veya yoktur? (Bu noktada, "kimyasalın formülü belli, hesaplanınca geri kalan % 72 bulunur" diyenleri duyar gibi oluyorum. Hayır, burada benim belirttiğim üreticinin bunu beyan etmesi. Hem de hesapla değil analiz ile. Burada aradığımız olması gereken değil, mevcut durumdur) Bunu gösteren hiç bir yazılı dokümana erişemedim. Gübre üreten firmalar bunu sorunca "gübrelerimizde zararlı hiç bir şey yok" ya da "ne yapacaksınız kardeşim gübre firması mı kuracaksınız?" diyorlar.

Daha alınacak o kadar çok yol var ki...

3- Sulamada Kalitesiz, Tuzlu Su

Suyun % 70' i tarımsal sulama amaçlı kullanılmaktadır. Yani kirletilen su kaynakları % 70 oranında tarımsal sulamada kullanılacak, tarımsal üretimde kirletilmiş sular yine tarımsal ürünlere su olarak verilecektir.

4- Gelecek Nesiller

Eğer ki bu kadar kirlilikten yaşamaya fırsat bulurlarsa gelecek nesillere utanç duyacağımız kirli bir dünya bırakmak belki de suların kirlenmesinin en kötü sonucu.

Tüm bu sebeplerle bu durumun önüne geçmeliyiz.

Bunu önlemek için mümkünse organik tarım yaparak kimyasallardan uzak gıda üretimini sağlamak elbette en iyisi. Ancak bu mümkün değilse, en azından "iyi tarım uygulamalar" yöntemleri ile kirliliği minimuma indirmek olası. Bu amaçla gerekli bilgiyi Globalgap Standardında bulabiliriz.

Tarımsal Üretimde Kirliliği En Aza İndirmek İçin Yapılması Gereken Asgari Sorgulamalar

GLOBALG.A.P. (EUREPGAP) Kontrol Noktaları Uygunluk Kriterleri Entegre Çiftlik Güvencesi
ÜRÜN TABANLI MODÜL

Tarımsal Üretimin Yarattığı Çevre Kirliliğini Önlemeyi Amaçlayan Bazı Sorular:

CB . 5 . 1 . 1 Etkinliğin ve/veya ürünler üzerindeki faydanın azamiye çıkartılması amacıyla tüm doğal ve suni gübre uygulamaları uygun zamanda gerçekleştiriliyor mu?

CB . 5 . 2 . 1 Gübrelerin (organik veya inorganik) kullanımıyla ilgili olarak alınan tavsiyeler ulusal olarak tanınmış bir sertifikaya sahip kalifiye danışmanlar tarafından veriliyor mu? Gübre uygulamasıyla ilgili olarak yabancı profesyonel yardım (danışman ve uzman) alan kullanıcılar aldıkları bu yardımın uzman kişiler tarafından verildiğinden emin mi?

CB . 5 . 4 . 1 Gübre uygulama makineleri faal olarak tutuluyor mu ve doğru gübre uygulaması yapılabilmesi için gerekli ayarlamalar yapılıyor mu?

CB . 5 . 5 . 6 İnorganik gübreler su kaynaklarını kirletme riskini azaltacak şekilde depolanıyor mu?

CB . 5 . 5 . 7 Organik gübreler çevreyi kirletme riskini azaltacak şekilde depolanıyor mu?

CB . 5 . 7 . 1 Satın alınan inorganik gübreler için; besin içeriğinin yer aldığı belgeler bulunuyor mu? (N,P,K)

CB 5 . 7 . 2 Satın alınan inorganik gübreler için; ağır metalleri de kapsayan kimyasal madde içeriğini gösterir belge bulunuyor mu?

CB . 6 . 1 1 Ürünün su ihtiyacını saptamak amacıyla sistematik tahmin yöntemleri kullanılıyor mu?

CB . 6 . 2 . 1 Üretici, su koruması amacıyla uygun sulama yöntemi kullanıyor mu?

CB . 6 . 2 . 2  Su kullanımını optimize etmeye ve sarfiyatı azaltmaya yönelik bir su yönetim planı bulunuyor mu?

CB . 6 . 3 . 2 Sulama / sulu gübreleme suyu kirliliği ile ilgili olarak yıllık bir risk değerlendirmesi yapılıyor mu?

CB . 8 . 5 . 1 Artan uygulama karışımları veya depoların yıkanması sonucunda ortaya çıkan fazlalıklar, mevcut ulusal veya yerel yasalara veya yasa bulunmaması durumunda; bu ikinci zorunluluğa uygunluğun sağlanması amacıyla riayet edilmesi gereken CB.8.5.2 ve CB.8.5.3. maddelerine uygun olarak atılıyor mu?

CB . 8 . 5 . 2 Tavsiye edilen dozun aşılmaması ve kayıtların tutulması kaydıyla artan uygulama karışımları ve depoların yıkanması sonucu ortaya çıkan fazlalıklar ürünün işlenmemiş bölümü üzerine uygulanıyor mu?

CB . 8 . 5 . 3 Artan uygulama karışımları ve depoların yıkanması sonucu ortaya çıkan fazlalıklar yasal olarak müsaade edilen ve belirlenmiş bir nadas alanına kullanılıyor mu, ve kayıtlar tutuluyor mu?

CB . 8 . 7 . 10 Bitki koruma maddesi deposu ilaç döküntülerini tutabiliyor mu?

CB . 8 . 7 . 11 Bitki koruma maddelerinin ölçülmesi ve karıştırılmasına yönelik birimler mevcut mu?

CB . 8 . 7 . 12 Tesislerde dökülme durumunda başvurulacak birimler bulunuyor mu?

CB . 8 . 9 . 1 Boş bitki koruma maddesi kutularının, benzer ürünlerin saklanması ve taşınmasından başka amaçlarla kullanılmamasına dikkat ediliyor mu?

CB . 8 . 9 . 2 Boş bitki koruma maddesi kutularının, insanlara zarar vermeyecek bir şekilde atılmasına dikkat ediliyor mu?

CB . 8 . 9 . 3 Boş bitki koruma maddesi kutularının, çevreyi kirletmeyecek şekilde atılmasına dikkat ediliyor mu?

CB . 8 . 9 . 4 Mevcut olması durumunda resmi toplama ve atma sistemleri kullanılıyor mu?

CB . 8 . 9 . 5 Bir toplama sisteminin bulunması halinde; boş kutular, toplama sisteminin kurallarına göre uygun bir biçimde depolanıyor mu, etiketleniyor mu ve taşınıyor mu?

CB . 8 . 9 . 6 Boş kutular, uygulama cihazında bulunan basınçlı durulama aygıtı kullanılarak ya da en az üç kez su ile durulanıyor mu?

CB . 8 . 9 . 7 Boş kutulardan çıkan durulama suları uygulama cihazına geri konuyor mu?

CB . 8 . 9 . 8 Boş kutular, atılıncaya kadar emniyetli bir şekilde muhafaza ediliyor mu?

CB . 8 . 10 . 1 Kullanma tarihi geçmiş olan bitki koruma maddeleri emniyetli bir şekilde muhafaza ediliyor mu, tanımlanıyor mu ve yetkili veya onaylı kanallarla imha ediliyor mu? ⁴

GLOBALG.A.P. (EUREPGAP) Kontrol Noktaları Uygunluk Kriterleri Entegre Çiftlik Güvencesi
TÜM ÇİFTLİKLER TABANLI MODÜL

Tarımsal Üretimin Yarattığı Çevre Kirliliğini Önlemeyi Amaçlayan Bazı Sorular:

AF . 4 . 1 . 1 Tüm çalışma alanlarında olası tüm atık ürünler ve kirletici maddeler tanımlanmış mı?

AF . 4 . 2 . 1 Atık ve kirliliğin önlenmesi veya azaltılması, arazi doldurulmasını veya yakılmasını önlemek amacıyla atık geri dönüşüme yönelik hazırlanmış belgeli bir çiftlik atık yönetim planı var mı? Organik atıklar çiftlikte kompostlanıyor mu ve her hangi bir hastalık riski taşıma riski olu!turmaksızın toprağın verimli hale getirilmesinde kullanılıyor mu?

AF . 5 . 1 . 1 Her üretici, tarım faaliyetleri çevre üzerinde etki bırakabilecek işletmelere yönelik olarak bir doğal yaşam ve koruma planı yönetimi olu!turmuş mu? ⁵
 

Tesco Doğanın Seçimi Teknik Yönergesi 07

2.3. Gübreleme uygulamaları toprak, bitki veya besin solüsyonunun besin seviyesinin düzenli analizi ve mahsulün besin madde ihtiyacı göz önüne alınarak mı yapılıyor?

2.7. Uygulanacak inorganik azotlu gübre miktarını belirlerken toprağın azot içeriği, bitki aksamları ve ilişkili organik materyal dikkate alınıyor mu? ⁶

GLOBALG.A.P. (EUREPGAP) Kontrol Noktaları Uygunluk Kriterleri Entegre Çiftlik Güvencesi
Ürün Tabanlı Modül Ek 3: Uygulama Ekipmanlarının Görsel Kontrolü Ve Fonksiyonel Testleri İçin Yönetmelik

1. Pompa, sıvı püskürtme tankı (kapak kapalı iken), borular, hortumlar ve filtrelerden sızıntı olmamalıdır.

2. Tüm ölçüm, açma/kapama, basınç ve/veya akış oranı ayarlama cihazları, güvenilir bir şekilde çalışmalı ve herhangi bir sızıntı olmamalıdır.

3. Tabancalı / Memeli ekipmanlar, bitki koruma maddesinin düzgün bir şekilde uygulanmasına uygun olmalıdır. Tüm tabancalar / memeler birbirinin aynısı olmalı (tip, ölçü, malzeme ve marka), eşit bir dağılım sağlamak (örn; eşit şekilde, homojen bir püskürtme) ve tabancaları / memeleri kapattıktan sonra damlama yapmamalıdır.

4. Ekipmana (püskürtme cihazı) ait tüm farklı parçalar (örn; tabancalı / memeli /taşıyıcı, filtreler, fan, vb.) sağlam durumda olmalı ve güvenilir bir şekilde çalışmalıdır. ⁷
 

Sonuç:

İşte böyle. Özellikle tarımsal üretim yaparken çevreyi kirletiyoruz. Su kaynaklarını kirletiyoruz. Suyu ve gübreyi bulduğumuz zaman neredeyse sınırsızca kullanıyoruz. Oysa gübre ve suyun, bitkinin kök bölgesinden daha aşağı akıp gitmemesi gerekiyor. Gübrelerin ihtiyaçtan fazla verilmemesi gerekiyor. Damlama sulama sistemi mutlaka kullanmak ama kullanırken bunu da denetlemek gerekiyor. Bitkisel üretimde bu amaçla toprak nem ölçerler (tansiyometre) ve buharlaşma kapları kullanmak gerekiyor. Tarım ilaçları artıklarını nasıl yok edeceğimizi iyi planlamak, mümkünse hiç atık ilaç oluşturmamak gerekiyor.

Umarım bir makalemde de, yukarıdaki iyi uygulamaların nasıl uygulanacağını detaylı olarak yazar anlatırım.

Aslında tüm yazdıklarımda vermeye çalıştığım mesajı, bir Kızılderili Atasözü güzelce özetlemiş:

"Son ırmak kuruduğunda, son ağaç yok olduğunda, son balık öldüğünde, beyaz adam paranın yenmeyen bir şey olduğunu anlayacak."

Saygılarımla,
H. Ozan Erzincanlı

 

Kaynakça:

 ¹ http://www.zaman.com.tr/haber.do?haberno=861654 [Erişim Tarihi: 02.07.2009]

 ² http://www.buzzardsbay.org/nitrogen-pollution.htm [Erişim Tarihi: 02.07.2009] (Ana kaynak "Modified from U.S Fish and Wildlife circular, Restore Chesapeake Bey (2/90)")

 ³ http://www.tusiad.org/tusiad_cms.nsf/BMKitlerListe/6620F6E7C1A422F6C22574BF002C59F7/
$File/SebekeSuyuHizmerlerindeOzelSektorKatilimiRaporuOzetBulgular1.pdf, TÜSİAD BASIN BÜLTENİ, 09.09.2008

 ⁴ Globalgap Standardı, Ürün Tabanlı Modül Uyum Kriterleri, http://www.globalgap.org/cms/upload/ The_Standard/IFA/Turkish/CPCC/GG_EG_CPCC_IFA_CB_TUR_V3.0-3_Feb09.pdf

 ⁵ Globalgap Standardı, Tüm Tarımsal İşletmeler Modülü Uyum Kriterleri, http://www.globalgap.org /cms/upload/The_Standard/IFA/Turkish/ CPCC/GG_EG_CPCC_IFA_Intro_AF_TUR_V3-0-2_Sep07.pdf

 ⁶ Tesco Nurture Standardı,  Teknik Yönergesi 07

⁷ Esas Belge: DIN EN 13790-1:2004, Tarımsal Makineler- Püskürtme Cihazları; Kullanılan püskürtme cihazlarının kontrolü- Bölüm 1: Tarla ürünleri püskürtme cihazları

 

Fizibilite, proje ve eğitim CD' lerimizi tanıtan broşürümüzü  görmek / bilgisayarınıza indirmek için tıklayınız

Arşiv

Tarih: 05.07.2009 Okunma: 783

YORUMLAR