Oy gizli, haber kutsal, yorum h�rd�r.

Osmanl�, 600 y�ll�k bu koca ��nar, son demlerinde yaman bir �eli�kiyi ya�ar… Devlet ��kmekte, bitmekte, s�nmektedir. Halk sefalet i�indedir. Ama ayn� halk, y�zy�llar�n birikimiyle olu�an zengin bir k�lt�r sayesinde, son derece renkli bir sosyal hayat�n da i�indedir.

19’ncu asr�n sonlar�, yirminci asr�n ba�lar�ndaki konak hayat�, buradan bak�l�nca �ok cazip g�z�k�r. Dededen toruna 3 ku�a��n bir arada ya�ad���, day�lar�n, emmilerin, teyzelerin, halalar�n bir arada bulundu�u, her ya�tan �ocuklar�n ko�u�tu�u, geni� bah�elerin i�indeki konaklar…

O g�nlerin yazar�, b�y�k romanc� Halide Edip Ad�var’�n “Mor Salk�ml� Ev” adl� eserini se�erken, b�yle bir konak hayat�n� keyifle okuyaca��m� d���nm��t�m. Hem kafam dinlenecek, hem biraz hayallere dalacak, hem de �stad�n yaz� �slubundan istifade edecektim. Hat�ralar�n� toplad��� “Mor Salk�ml� Ev”de Yazar, beklediklerinizin hepsini veriyor. Bunun yan�nda, eserde, yak�n tarihimiz hakk�nda bir belge niteli�i olan �ok ilgin� bilgilerle de kar��la��yorsunuz.

Bug�nlerde g�ncel bir konu olan bir tart��maya ���k tutacak bir b�l�m� sizlerle payla�al�m. Sene 1916-17’dir. Halide Edip Beyrut’ta, Ayin Tura ad�nda bir yetimhaneye g�n�ll� y�netici ve ��retmen olarak atan�r.  T�rk, K�rt ve Ermeni, toplam bin kadar �ocu�un bar�nd��� bu yetimhane, ayn� zamanda bir okuldur.

Halide Edip, 264’nc� sayfada anlat�yor:

“�lk g�nlerde, iki K�rt �ocuk ba�lar� beyaz sarg� ile bana gelmi�ler ve:

— Biz �am’a gitmek i�in izin istiyoruz, demi�lerdi.

 — Ni�in gitmek istiyorsunuz?

— Ermenileri �ld�rece�iz.

— Ni�in �ld�receksiniz?

— Anam�z� babam�z� Ermeniler �ld�rd�. Buradaki Ermeni �ocuklar bize her g�n dayak at�yorlar.

— Baban�z� anan�z� �ld�renler, buradaki �ocuklar de�ildi. Hem onlar�n anas�n� babas�n� da ba�kalar� �ld�rm��. �imdi bana ba��n�z�n nas�l yaraland���n� s�yleyiniz.

S�ylemediler. Hastaneye g�nderdim.

�ki ay sonra, ayn� �ocuklar, �imdi Ermeni �ocuklar�yla beraber dokuma tezg�hlar�nda kuzu gibi �al���yor, arkada�l�k ediyorlard�. Bu iki �ocu�un bende b�rakt��� en b�y�k tesir, hatta h�rmet hissi, b�t�n hiddet ve nefretlerine ra�men kafalar�n� yaran �ocuklar�n isimlerini vermemi� olmalar�ndan do�uyordu.”

*   *   *

Kitab�n 281’nci sayfas�ndan:

“Ben yetimhanedeki �ocuklar�n, ana babas� gelir de h�viyetlerini bildirirlerse �ocuklar� teslim edece�imi il�n etmi�tim.

Bir hayli Ermeni kad�n� geldi, �ocuklar�n� ald�lar. Fakat Beyrut ve L�bnan’da pek az K�rt veya T�rk oldu�u i�in kimse gelmedi.”

Ancak aylar sonra, Erzurumlu bir K�rt ailesinin, Hasan isimli �ocuklar�n� almaya geldi�ini anlat�r.

Yazar ba�ka bir olay�, �ok ac�kl� bir faciay� daha anlat�yor. Fakat yaralar� de�memek i�in biz onu buraya almayaca��z. Merak edenler, eserin 280-81’nci sayfalar�ndan hadiseyi okuyabilirler.

Halide Edip’in anlatt�klar� hi�bir yoruma, izaha gerek b�rakm�yor. Biz de yorum yapmayaca��z. Yukar�da verilen tarihlerden de anla��lan bir hakikati hat�rlatmakla yetinece�iz. Ayin Tura yetimhanesindeki o �ocuklar, bug�nlerde �ok konu�ulan 1915 hadiselerinden sonra oraya toplanm��lard�.

*   *   *

 

�STATLARDAN

ESK� B�R SONBAHAR

O na�me mesafeyi, zaman� a��yordu,

O bir beste de�ildi: Ku�lar a�la��yordu.

En hazin �ey muhakkak �ks�z kalan ocakt�r,

Bu ocak h�z�nlerle dolup bo�alacakt�r.

ATSIZ

 

�nceki Yaz�lar

Tarih: 14.04.2010 Okunma: 762

YORUMLAR