Oy gizli, haber kutsal, yorum hürdür.
1944’te temelleri atılan ve adım adım bugünkü seviyesine gelen “serbest” ticaret bitiyor.
Bitiren Amerika Birleşik Devletleri!
Başlatan ve hatta bu düzeni dünyaya dayatan kimdi?
Yine Amerika Birleşik Devletleri!
Düzenin adı, Bretton Woods Sistemi’dir. Adını, sistemin kabul edildiği toplantıların yapıldığı ABD’nin New Hampshire eyaletine bağlı Bretton Woods adlı kasabadan alır. Toplantılar, 1944 yılında, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 44 ülkenin katılımıyla gerçekleşmiştir. İMF ve Dünya Bankası’nın kurulması da bu toplantılarda kararlaştırıldı.
Kararlaştırıldı diyoruz ama aslında kararı veren, 2’nci Dünya Savaşı’nın galibi Amerika’ydı. Diğerleri karara “katıldılar”.
Bretton Woods Sistemi 1971’e kadar sorunsuz işledi. Ondan sonra sorunlar çıktıysa da ABD’nin düzenlemeleriyle ve en çok onun kazanmasıyla bugünlere kadar geldi.
Düzen, “gümrük duvarlarının kaldırılarak”, “serbest ticaret”in gerçekleşmesi ana ilke ve felsefesine dayanıyordu.
Bu, doğal olarak “çok üreten/gelişmiş” ülkelerin yararına, “üretmeyen/geri” ülkelerin zararınaydı. Elbette en fazla üreten, en gelişmiş ülke olan ABD en kazançlı çıkan ülkeydi.
Fakat ne zaman ki dünya nüfusunun üçte birini oluşturan Çin-Hindistan, 2’nci Dünya Savaşında yerle bir edilen Almanya-Japonya gibi ülkeler de gelişip ihracatçı konuma geçti, “sistem” ABD’nin aleyhine işlemeye başladı.
Şimdi ABD diyor ki, “bu düzen benim zararıma, gümrük duvarlarını yükseltiyorum.”
Kaderin cilvesi, bugünlerde, dünyada bir de göçmen ve güvenlik krizi yaşanıyor… Gümrük duvarları yükselirken, ABD-Meksika sınırında bir de fizikî “güvenlik duvarı” yükseltiyor. Bu güvenlik duvarları, Türkiye-İran ve Türkiye-Suriye sınırında da yükseliyor. Hatta AB ülkeleri arasında da göçmen geçişini önlemek için tel örgüler, duvarlar inşa ediliyor.
Dünya, serbest ticaretten “korumalı” ticarete geçiyor. ABD, kendi inşa ettiği “sistem”i kendisi yıkıyor.
Bu yıkılma, üretimi düşürecek, fiyatları artıracak. 3-5 yıl gibi orta vadede durgunluk ve işsizlik kendini gösterecek. Dolayısıyla, gümrük duvarları devletlere ve tüketicilere zarar verecek.
Bu savaşın kazananı olacak mı?
Evet… Aşırı üretim ve tüketim sonucu aşırı tüketilen, aşırı kirletilen, aşırı tahrip edilen doğamız, yerküremiz belki biraz nefes alacak!
x x x
GÜNÜN FOTOĞRAFI… Aziz Nesin Usta’yı ölümünün 23’ncü yılında rahmetle anıyorum.
Irkımı sordu İnsan dedim
Dinimi sordu İnsan dedim
Kıblemi sordu İnsan dedim
Yolumu sordu İnsan dedim
Alışık değildi, çekip gitti!