Cemil MeriçBiz hâlâ dışındayız ilmin. Hepimiz mucizelere inanıyoruz. Bir adam çıkacak,
bir Mesih… bir mehdi, bir kahraman ve hepimiz birden hızlanıp yirminci yüzyılı
atlayacağız. Nereden? Kimimiz tarih öncesinden, kimimiz Ortaçağdan. Hayır!
Yirminci yüzyıla değil tarih’e atlayacağız. Tren kaçıncı defa geçiyor
önümüzden, bilmiyorum. Kürt alfabesinden Durkheim’e atlayan Ziya Gökalp gibi
eflatun’dan Saint Simon’a kadar bütün ütopistler tarihin içindeydiler. Rüyaları
da tarihti. Gerçekleşen, gerçekleşmekte olan bir tarih. Bizim rüyalarımız aç
bir tavuğunkinden farksız. Siyah derililerin putlarını kırdığı bir devirde putlara
sarılan tek devlet olmak imtiyazı bizde. Din, daha doğrusu semavî dinler,
fetişizme kıyasla heybetli birer tefekkür abidesi. Biz hâlâ fetişistiz. Zavallı
ormanda uyuyan güzel! Seni uyandıracak şehzade doğmadı henüz, doğmayacak da.
Osmanoğlu hem kolu hem kafayı temsil ediyordu. Ulema, manej alanı içinde
marifetler göstermeye mahkûm terbiyeli bir ata benzer, bir araba beygirine
benzer. Arabacı: hükümdar. Kapıkulluğu, entelijansiyanın ana vasfı. Altı yüz
yıl hizmete alışmış, emir almaya alışmış, korkmaya ve susmaya alışmış. Yani
izzet ve haysiyetinden vazgeçmeye alışmış. Kahramana tahammülü yok bu
entelijansiyanın. Ancak kamçı karşısında diz çöker. Faziletin yüzüne tükürmek
asırlardır becerdiği numaraların en başarılısı. Ne yapsın? Ya politika
gorillerinin omuzlarına bindirip panayır soytarılığı rolüne çıkacak ya başka
ülkelere sıvışacak. Yok demeye alışmamış. Sırtını dayayacağı bir sınıf yok. Sınıf demek şuur demek. Ne derebeyi
var, ne site. Asırlardır aynı istismar
usulleriyle toprağın bereketini, insanın tahammülünü tüketen tatsız tuzsuz
toprak ağaları. Gangaster bir orta sınıf. Ve bir gecekondu proleteryası. Bu sınıfların hiçbiri okumaz.
Hiçbirinin istikbale ait emelleri yoktur. Her nesil Dünyanın kendisi ile sona
ereceğine inanır. Gemisini kurtarmaya
çalışan otuz milyon kaptan.
Aydın… hangi aydın? En masum kitapların yurda girişi yasaktır. Polis
kütüphane tahribine memur, mahkeme tefekkürü tasmalamaya, tasmalasa iyi,
Abelardize etmeye, düpedüz toz etmeye. Ama kökünü kazıyacak tahrip kuvvetlerini
imal eden aydının yine kendisi. Hâkim de
polis müdürü de liseden çıkar, tarih okur, edebiyat, felsefe okur… Hoca efendi kafasına
karanlığı boşaltmışsa ne yapsın?
Ruef kapitaist olun, sosyalist olun, yalnız yalancı olmayın diyor. Biz sadece yalancıyız.
1963, Jurnal1