Namık Kemal
Yakın tarihimizin en büyük şahsiyeti olan Namık Kemal hakkında şimdiye kadar yazılan eserlerde birbirine pek aykırı düşen iddialar ileri sürülmüştür. Büyük bir adam hakkında, birbirine benzemeyen mütealâlar yürütülmesi tabiî ise de vatana hizmet etmiş, milliyet uğruna çalışmış, millet ve hürriyet için her cefaya katlanmış yüksek ahlâklı bir insanı bu meziyetlerin zıddı ile görmek tamamıyla hususî maksatlara hareket etmekten başka bir şey değildir.
Namık Kemal için yazılmış eserlerin en büyükleri tarih sırasıyla Sadettin Nüzhet, Doktor Rıza Nur ve Necip Fazıl tarafından kaleme alınmıştır. Maarif Vekâletinin para ile ısmarlama olarak yazdırdığı sonuncusunun hiçbir ilmî değeri yoktur. Kaynakları arasında Rıza Nur’un kitabı alınmadığı halde onun bir kopyası olduğu anlaşılan, fakat içinde ilmî ve ciddî bir fikir ve mütalâya rastlanmayan bu eserin müellifi de esasen Namık Kemal hakkında ilmî bir monoğrafi yazacak selahiyette değidir.
Sadettin Nüzhet ve Rıza Nur’un eserleri ise iki ayrı bakımla kaleme alınmıştır. Rıza Nur’un eserinde Namık Kemal hakkında ileri sürülen düşünceler ekeseriyetin fikirlerine uygundur. Yani Namık Kemal’in yurtseverliği, yüksek şairliği, milliyetçiliği ahlâkî büyüklüğü kabul edilmektedir. Sadettin Nüzhet ise Namık Kemal’de bazı meziyetler kabul etmekle birlikte onun Arnavutluğunu ileri sürmektedir.
Çok iyi tanıdığım Sadettin Nüzhet’in bu fikirlerinde samimî olmadığını biliyorum. Onun hangi hayat endişesiyle, ne gibi düşünce ve kaygılarla böyle yazdığına da vâkıfım. ... Şahsiyata dökmemek için onun Namık Kemal’e zorakî düşmanlık göstermesindeki sebepleri saymayacağım. Fakat onun bu yanlış hareketi bir çok zihinleri bulandırdığı için bunlara cevap vereceğim. Türk olmayan veya yabancı ülkülere bulaşmış bazı kimseler Sadettinm Nüzhet’in fikirlerini senet kabul ettikleri için Sadettin Nüzhet, bilmeyerek ve istemeyerek de olsa kötülük yapmış demektir.
(Atsız Hoca, delilleriyle Namık Kemal’in Arnavutluğunu, 2 maddelik bir yazıyla çürütüyor. Uzatmamak için o bölümü geçiyoruz. Genel Haberler)
...
3- Namık Kemal’in padişahtan para aldığı hakkındaki sözler de iftiradır. Namık Kemal Avrupa’da iken Mustafa Fazıl Paşa’nın verdiği para ile geçinip mücadelesini yapıyordu. O para kesilince Türkiye’ye döndü. Padişah’tan para alan adan Türkiye’de otururdu.
Namık Kemal Düşmanları onun Osmanlı hanedanına düşman olduğu halde onlardan memuriyet almasını aleyhinde bir delil olarak kullanmak istiyorlar. Şunu açıkça bilmeliyiz ki Namık Kemal Osmanlı hanedanına düşman değildi. Bilakis o hanedanı seven ve sayan bir adamdı. Bu, tarihî eserlerinde pek açık olarak görülür. O yalnız mutlakiyeti yıkıp meşrutiyeti getirmek için padişahla çarpışmıştı. Memuriyet almasına gelince, bundan da tabiî bir şey olamazdı. Çünkü nihayet kendi vatanına hizmet ediyor ve hizmetine mukabil de yaşamak için milletinin parası demek olan maaş alıyordu. Namık Kemal Rus Çarına hizmet etmiyordu. Kendisine memuriyet veren adam nihayet bir Türk Padişahıydı. Nasıl, Osmanlı hanedanını yıkan Atatürk’ün Osmalı devletinde bir general ve padişahın yaveri olması onun aleyhine kaydolunacak bir nokta değilse, mutlakiyetin düşmanı olan Namık Kemal’in de padişahın bir mutasarrıfı olması onu asla küçültmez.
4- Namık Kemal Milliyetçi değildir, Osmanlıcı ve İslâmcı diyorlar. Acaba 19. Asır Türkiye’sinde bugünkü gibi bir Türkçülük yapılabilir miydi? Her şeyi zaman ve muhitle ölçmek hak ve insaf icabı iken neden Namık Kemal’in zamanı dikkate alınmadan tenkit olunuyor? Namık Kemal Osmanlıcı ve İslâmcı idi. Fakat onun zamanının milliyetçiliği de ancak o şekilde yapılabilirdi. O kadar ululadığımız, yakında heykelini dikeceğimiz Fatih Sultan Mehmet de bugünkü manada Türkçü değildi diye tenkit mi edeceğiz? Bu gülünç iddialar demagojiden başka bir şey değildir. Unutulmamalı ki Namık kemal yurdumuza herkesin “memalik-i Osmaniye” dediği bir sırada “Türkistan” diyordu. Milletimiz için bir çok yerlerde “Türkler” tabirini kullanmıştı. Bunlar onun şuurlu bir milliyetçi olduğunu göstermez mi? Namık Kemal’in hakiki bir Türk milliyetperveri olduğuna dair bir delil daha vardır ki küçümsenemez: Türkiye’deki komünistler neden daima Namık Kemal’e saldırmışlardır? Herhalde kendilerinin tam zıddı olduğu için... Namk Kemal en büyük milliyetçi olmasaydı Türklük ve vatan düşmanları ilk önce ona saldırmazlardı.
* * *
Namık Kemal’in şairliği, bilginliği hakkındaki tenkitlere cevap vermeyeceğim. Bunlar asıl mevzua temas etmez. Fakat şu kadarını söylemeliyim ki, Namık kemal Osmanlı Türk edebiyatına bütün incelikleriyle vâkıftı. Öyle sanıyorum ki Osmanlı şairlerinin en ehemmiyetsizlerini bile dikkatle okumuştu. ...
Büyük Namık Kemal’e yapılan hücumlar ya milliyetçiliği yıkmak yahut birilerine yaranmak için yapılıyor. Namık Kemal’in belki tenkit olunacak tarafları vardır. Fakat bunlar ne komünistlerin, ne de dalkavukların ileri sürdükleri şeyler değildir.
Çınaraltı, 1942, sayı: 22