Oy gizli, haber kutsal, yorum hürdür.
“Hırs” Arapça kökenli… “Şiddetli istek duyma” anlamında…
Ondan türetilen;
İhtiras (şiddetle isteme),
Muhteris (hırslı),
Haris (hırslı olma) kelimeleri var…
Hepsi olumsuz anlamlarda kullanılıyor.
x x x
“Hırsız” kelimesi de Arapçadan geliyor ama başka bir kökten… “hayır” kökünden… Daha doğrusu, “hayırsız-uğursuz”dan… Türkçeye “hırsız” olarak evrilmiş!
Bu bilgiler, etimolojiktürkce.com’dan…
x x x
“Hırs” için şu da ilave edilebilir:
Doymak bilmeyen arzular…
Nitekim Türk Dil Kurumu, “hırs”ı, “1. Sonu gelmeyen istek, aşırı tutku: Para hırsı. Şöhret hırsı. 2. Öfke, kızgınlık” şeklinde tarif ediyor.
Sonu gelmeyen istek!
“Hırs” varsa, isteklerin, tutkuların sonu yok… Gözün bitürlü doymuyor… İsteklerini gemleyemiyorsun!
Ayrıca, bu sözcük, “öfke ve kızgınlık” anlamlarına da geliyor… Bibakıma, kontrolden çıkan asabiyet hali…
Tedavisi zor bir hastalık!
x x x
“Etimolojik” köken bakımından olmasa da bana yine de “hırs” ve “hırsız” kelimelerinin arasında bir bağ, bir ilinti var gibi, birbirlerini takip ediyorlar gibi geliyor…
“Hırs”ın, hırsızlığı tetiklediğini düşünüyorum.
x x x
“Hırs” ve “hırsızlık” hayvanlarda da var mı?
Var…
Bu konuda hemen aklımıza geliverenler; tilki ve kedi…
Hayvanlara ait şu hikâye, insanlar için de gayet ibret verici:
GÖZÜ DOYMAYANLAR
“Bitürlü gözü doymayan, ne denli çok elde etseler yine de doyumsuz kalan aşırı tutkulu kişilerin durumunu çok iyi açıklayan farelere ilişkin şu olayı bir arkadaşım anlatmıştı:
Fare, bakkal dükkânına girince en çok sevdiği kaşar peynirine saldırırmış, başlarmış tekeri ucundan kemirmeye. Kemire kemire bir delik açarmış ve peyniri yiye yiye dar bir koridor açıp ilerlermiş. Sonunda karnı doyup kaşar peynirinden çıkmak istermiş ama peyniri yiye yiye şiştiğinden, arkasındaki dar delikten dışarı çıkamazmış. Çıkabileceği bir delik açabilmek için boyuna peyniri yemek zorundaymış ama peyniri yedikçe de büsbütün şişer, hiç çıkamazmış. Ve sonunda peyniri yiye yiye, kaşar tekerinin içine hapsolur ölürmüş.”
Aziz NESİN (Hayvan deyip de geçme, S.120)
x x x
GÜNÜN ÇİZGİSİ, GIRGIR’dan, 16 Nisan