Oy gizli, haber kutsal, yorum hürdür.

 

 

“Kriz” denilince aklınıza ne geliyor?

“Sağlıklı bir bünyenin, aniden, aşırı rahatsız bir hale gelmesi” mi?

İşta, internetten iki tanım!

 

Birincisi, Ekşisözlük’ten…

Kriz; o an geçirilen, patalojik (hastalıklı) durumdur. Ekonomide kriz olmaz. Çünkü "o an" geçirilmekte olan şeylere kriz denir. Bizde ise kriz 6 ay sürdüğünden kriz değildir. Ama bizde ekonomi de olmadığından, durumu görenlerin geçirdiği dumur olayını tanımlamaktadır.

(helix, 17.02.2002)

 

İkincisi, Vikipedi’den…

Kriz; bir örgütün üst düzey hedeflerini ve işleyiş biçimini tehdit eden veya hayatını tehlikeye sokan, acil karar verilmesi gereken. Uyum ve önleme sistemlerini yetersiz hale getiren gerilim durumudur.

Ekonomide depresyon genellikle 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı'nı anlatmak için kullanılır.

*                         *                      *

TOBB’a Göre Amerika’da Kriz Nasıl Başladı?

 

Aşağıdaki zincirleme cümleleri dikkatle okumanızı ve ne kadar inandırıcı olduğunu muhakeme etmenizi tavsiye ediyorum. Sonra Türkiye’ye geleceğiz.

 

2001 sonrasında ABD ekonomisini toparlamak için hızla indirilen faizler (2001-2004 dönemi), kredi kullanma talebini artırdı

 

Artan kredi hacmi emlak fiyatlarını yükseltti. Yükselen emlak fiyatları, yeni kredi alınabilmesini sağladı. (ipotekli g.menkule, ikinci-üçüncü ipotek yapılarak bulunan kaynakla yeni harcama yapma imkanı sağlandı)

 

2002 yılında inşaat sektörü ile ekonomiyi canlandırmak ve düşük gelirlilerin konut sahibi olabilmelerini kolaylaştırmak amacıyla yeni düzenlemeler yapıldı (“subprime mortgage”-düşük kaliteli emlak kredileri artışının önü açıldı)

 

ABD Devlet Tahvillerinin hızla düşen faizleri ve artan emtia fiyatları ile yurtdışında bollaşan likidite, yeni yatırım alanları aradı

Yatırım Bankaları, daha da fazla kredi verebilmek için, mevcut kredi alacaklarını satarak (menkul kıymetleştirme) yeni kaynaklar elde etti ve bunlarla da yeni krediler açıldı.

2001’de Ev’in değeri 100 bin dolardı. 20 bin peşin, 80 bin dolar ipotek kredisi (mortgage) ile alınmıştı

 

2004’de yapılan yeni bir ekspertiz ile Ev’in değeri 150 bin dolara çıktı. 2. ipotek ile bankada 50 bin dolar kredi alındı ve Otomobil yenilendi

 

2005’de bir ekspertiz daha yapıldı ve Ev’in değeri 180 bin dolar olarak belirendi, 3. ipotek alındı ve mobilyalar yenilendi.

 

2006’ya gelindiğinde artık herkes (şahıslar, emlakçı, banka vs.) Evin değerini 180 bin dolar olarak kabul ediyor ve buna göre hareket ediyordu.

 

Ancak 2007’de bir gün aynı mahallede benzer bir Ev satışa çıktı. Ama kimse 180 bin dolar ödemek istemedi. Ve balon patladı.

 

Öyle ki, Ev’in satış fiyatı başlangıçtaki 100 bin $’ın altına (70 bin $’a) geriledi. Ev’i için 80 bin $ ipoteğe giren Ev sahibi de, haliyle ödeme yapmak istemedi.

 

Alacaklarını tahsil edemeyen bankalar, borçlarını ödeyecek kaynak bulamayınca mali sistem durdu. Bankalar birbirine bile borç vermeyince Likidite Krizi başladı.

 

         “Demek ki, 2007’de bir gün, aynı mahalleden bir ev satışa” çıkmasaydı bu “ekonomik kriz” de çıkmayacaktı.

Anlaşılacağı gibi, “ekonomik kriz” basit tesadüfler(!) sonucu çıkıyor. Bizde de, 2001’de Cumhurbaşkanı, Anayasa kitapçığını Başbakan’ın önüne atmasaydı, o zamanki korkunç kriz olmayacaktı.

*                 *                 *

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB)’un yukarıda sıralanan krizin nasıl çıktığına dair söylediklerine inansak bile, yine TOBB’un Türkiye’ye ait ekonomik verilerine göre Türkiye’de “ekonomik kriz” olmaması lâzım.

Yazı çok uzadığı için, Türkiye’ye ait göstergeleri, kısmetse yarın konuşalım.

*                 *                 *

 

Üstatlardan

 

Kulak verin dinleyin,
Beni baylar bayanlar,
Allah’ından bulsunlar,
Bu ülkeyi soyanlar...

Lazoğlu derler bana
Canım kurban vatana
Devletin malı deniz
Olta atan atana…

Dolar aldı yürüdü
Mark peşinden koşuyor
Hırsızlar hortumcular
Kral gibi yaşıyor.

Küçük esnafın çoğu
Dikti nalları dikti
Toto, loto, piyango,
Millet çiledern çıkt.

Ekonomiden geçer
Bu milletin barışı
Doksan yaşında dedem
Oynayı at yarışı…

İthal bir bakan getirdiler
Hazinenin başına
Kelin ilacı olsa
Sürer kendi başına.

Dert bizde elek elek
Yıkıldı orta direk
Ekmek bulamayanlar var
Cevap verin ey dostlar!

            İsmail Türüt

 

Önceki Yazılar

Tarih: 13.10.2008 Okunma: 681

YORUMLAR