Yabancı ülkelerle ilişki kaçınılmaz olduğuna göre, onlardan gelebilecek zararı bilmeden, engel olamayacağımız açıktır. Bu bilgi hem yöneticileri hem de vatandaşları kapsar. Bu tehlikeye karşı uyuyan ülkenin, uyanması çok büyük acılarla olur.
Dış güçlerin, kendilerinden saymadıkları ve kendilerine göre geri kabul ettikleri ülkelerin, gücünü elinden almak, daha güçsüz ve kendilerine daha muhtaç hale getirmek için uyguladıkları siyasal yol, ilişki biçiminin nasıl olduğunu, dünyanın en geri kalmış halkları dahi öğrenmiştir. Ancak bu ilişki biçimini değiştirmeye güçleri yetmemektedir. Bizde ise halkın bu bilince sahip olduğu asla söylenemez.
İlişkilerde, dış güçlerin ele geçirmeye, kontrol etmeye ve hakim olmaya çalıştığı, önemli kurum veya yapılar bilinmelidir. Akademik kurumlar, ordu, dini yapı, sosyal ve etnik yapı, basın ve siyaset. Siyasi ve dini yapı, diğerleri üzerindeki etkinliğinin fazlalığından, ele geçirilmede önceliğe sahiptir. Hangi yapı üzerinde etkinlik sağlanmışsa, sağlanamayanlar bununla dizayn edilir. Bazı hallerde siyasetin ordu tarafından, bazen de ordunun siyaset tarafından, dış çıkarlara uygun biçimlendirildiğine şahit olmadık mı?
İran’da Şah rejiminin yıkılması için, ülkedeki dini yapı kullanıldı. Fransa’ da yaşayan, dini lider olan Humeyni memleketi İran’a gelip, halkın kendisine taptığını görünce, bunu batı uşaklığına tercih ederek, batıya dirsek gösterdi. İşte, Fethullah Gülenin yurda dönmesi için, yoluna halı döşendiği zaman, gelmemesinin sebebi istememesi değil, Amerika’nın Hümeyni’yi unutmamasıdır.
Memleketini seven siyasilerin, örnek olarak halkı bilinçli kılması, her zaman beklenilir. Evet, bilinçsiz bir toplumda, siyasilerin işi çok kolay sanılsa da, böyle toplumun da, böyle siyasilerin de sonları görülmedi mi?